Orhan Kemal’in 1969 yılında yayımlanan Önce Ekmek adlı eseri, Sait Faik Hikâye Armağanı ve Türk Dil Kurumu Hikâye Ödülü gibi önemli ödüllere layık görülmüştür. Toplumcu gerçekçi edebiyat akımının önde gelen yazarlarından olan Orhan Kemal, bu eserinde 16 farklı öyküyü bir araya getirmiştir.
Kitapta sosyal adalet, çocuk hakları, fırsat eşitsizliği ve toplumsal cinsiyet kalıpları gibi temalar işlenmektedir. Öykülerde Orhan Kemal’in küçük yaşta ekmeğin peşinden koşmasının, hapishane deneyimlerinin yansımaları da bulunur. Eserde nostaljik sayılabilecek kültür ürünleri ve popüler figürler de yer almaktadır. Troleybüs, Yaka Sigarası, Abidik Gubidik Filmi, Ayşecik, Parla Şenol Filmleri, Demir Maske, Flash Gordon ve Pekos Bill gibi unsurlar hikayelerin içinde yer alır.
Kitapta en beğendiğim hikayelerden biri Önce Ekmek adlı öyküdür. Ayten isimli bir karakter, ortaokulu bırakıp konfeksiyonda çalışmaya karar verir. Babası ve annesi her gün parasızlık yüzünden kavga etmektedir. Ayten’in okuması için, çamaşıra gitmesi, yer temizlemesi ve yemek pişirmesi gerektiğini söylerler. Bir gün sarhoş babasını karşılar ve ona bu kararını açıklar. Baba ise pişmanlık ve acımayla sustuğunda, Ayten hikayede yer alan Hediye Nine’yi düşünür. Hediye Nine, komşuların yardımıyla geçinen yalnız bir kadındır ve Ayten’in doktor olma hayalini aklına sokmuştur. Ayten, Hediye Nine’nin anlattığı gibi doktor olacağı gün, onu nasıl iyileştireceğini düşünmektedir.
Kitaptaki diğer bir hikaye olan Bir Çocuk ise bir çocuğun hikayesini anlatır. Pantolonu ve gömleği parçalanmış, çıplak ayaklarıyla İstiklal Caddesi’nde dolaşan bu çocuk, arkadaşı Beton’un bir süre hapiste kalmasından sonra yalnız kalmıştır. Sokakta dolaşırken bir lokantanın önünde durur ve bir adamla göz göze gelir. Adamın çocuğa bakışı, kendi çocukluğunu hatırlamasına sebep olur. Hırslı bir şekilde geçmişini unutmaya çalışan adam, garsona çocuğu oradan uzaklaştırmasını söyler. Ancak bir müşteriyle aralarında çıkan kavga sonucunda çocuk polis tarafından uzaklaştırılır. Hapse girmesi gerektiği hayalini kurarken gerçekleşmeyen bu durum, çocuğun hayal kırıklığına uğramasına sebep olur.
Üçüncü adlı hikaye ise iki çocuğun macerasını anlatır. Bu çocuklar, Abdurrahman Bey adında birinin altının olduğunu duyar ve onu sıkıştırmak için bir plan yaparlar. Ancak planlarının yarıda kalması, biri ceketsiz olduğunu fark ettiklerinde diğer çocuğun ona ceketini vermesiyle gerçekleşir. Bu hikaye, dostluk ve dayanışma temasını vurgular.
Diğer önemli hikayeler arasında Coni ve Çocuklar bulunmaktadır. Conide zayıf, kısa ve çirkin bir adam olan Coni’nin, patronunun zulmüne maruz kalmasını anlatır. Çocuklar ise zengin bir çocuk ile bir sokak çocuğunun arkadaşlığını konu alır. Bu öykülerde de Orhan Kemal’in toplumsal konuları ele aldığı ve insan ilişkilerini derinlemesine incelediği görülmektedir.
Orhan Kemal’in Önce Ekmek adlı kitabı, 1968 yılında yayımlanmıştır ve 110 sayfadan oluşmaktadır. Bu kitap, toplumcu gerçekçi edebiyat akımının güçlü temsilcilerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Roman kategorisine giren bu eser, okuyuculara Orhan Kemal’in etkileyici anlatımı ve derin karakter analizleriyle unutulmaz bir deneyim sunmaktadır.